Prawo przeciwieństwa, czyli kontrastu

Prawo przeciwieństwa, czyli kontrastu, jest odwrotnością poprzedniego prawa. Mianowicie kojarzą się wyobrażenia kontrastowe, jak przyjemność , przykrość, kara , nagroda, pracowitość ,lenistwo itd. W jaki sposób działają prawa skojarzeń? Dlaczego to skojarzenie, a nie inne w danym przypadku znajduje zastosowanie? Główną rolę odgrywają tu zainteresowanie. Podsuwa ono skojarzenie z takim wyobrażeniem, które idzie po myśli zaprzątającego nas w danej chwili problemu. Na przykład Archimedes w kąpieli skojarzył ubytek swojej wagi z zaprzątającym go zagadnieniem z zakresu fizyki. Tylu ludzi kąpało się przed nim po nim, a mało kto chyba miewa takie właśnie skojarzenia, Zależnie bowiem od rodzaju zajęcia, od wykształcenia, charakteru i usposobienia, od chwilowego nastroju lub okoliczności, bieg kojarzeń kieruje się tam, gdzie pociąga ich zainteresowani. Na tej właściwości opiera się doświadczenie i szybkość decyzji człowieka, który wielokrotnie bywał w tej samej sytuacji. Trafność postępowania zależy tu od wyrobionych dobrze dzięki automatyzmom skojarzeniach wyobrażeń Na powtarzaniu opiera się działanie propagandy  i reklamy. Zabarwienie wzruszeniowe, które towarzyszyło pierwotnym wyobrażeniom spostrzegawczym, doprowadza do szczególnie łatwego kojarzenia się odpowiednich wyobrażeń odtwórczych, np. medycy, którzy doznali wzruszeniowego wstrząsu w prosektorium, długi czas nie mogą bez nudności spożywać mięsa. Pierwszy Galton badał doświadczalnie szybkość kojarzeń. Badający wypowiada pewne hasła, z którymi badany powinien jak najszybciej skojarzyć jakieś wyobrażenia. Czas upływający między hasłem a odczynem możemy mierzyć precyzyjnymi przyrządami i wysnuwać stąd naukowe wnioski. Badania wykazały, że zwykły bieg myśli nie polega na kojarzeniu się prostych wyobrażeń, lecz że tworzą się wyobrażenia złożone, układy spoiste, które za pomocą mowy rozbijamy na części składowe. Jeżeli spotkam termin ostra halucynoza pijaków, to bynajmniej w wyobraźni mojej nie powstają osobne wyobrażenia ostrości, halucynozy i pijaństwa, lecz powstaje jednolity obraz kliniczny, który dopiero przy opisie można rozbić na szereg części składowych. [podobne: homilopatia, zespół abstynencyjny leczenie domowe, parafia pogorzela, technicolor piaseczno]