Pojęcia typologiczne
Dla przykładu poddamy ocenie niektóre pojęcia typologiczne, powracające w różnych układach klasyfikacyjnych pod różnymi nazwami. Dystymicy mają to być psychopaci o nastroju obniżonym, widzący głównie ciemne strony życia, niezadowo- leni z siebie, wyolbrzymiający swoje braki, niepewni siebie, nie wierzący w życzliwość otoczenia często skarżą się na złe samopoczucie, zmęczenie, uczucie rozbicia, bezsenność i inne dolegliwości. Miewają przesadne poczucie winy, gdy zbłądzą. Łatwo się załamują w zetknięciu z przeciwnościami. Powody swojego pesymizmu potrafią jednak w sposób zrozumiały wyjaśnić. Ze względu na podobieństwo do depresji endogennej próbuje się utożsamić te typy z psychopatią cykloidną, mimo braku okresowości. Do tego samego kręgu zwykło się zaliczać hipertymików, przypominających stany hipomaniakalne. Są to optymiści o usposobieniu pogodnym, ruchliwi, przedsiębiorczy, tryskający energią, pewni siebie, despotyczni; katastrofy nie załamują ich. Bywają niezdyscyplinowani, ich namiętna natura naraża ich nierzadko na zatargi z otoczeniem. Na drogę przestępstwa prowadzi ich zazwyczaj porywczość, skłonność do nadużyć in Baccho et in Venere, a także skłonność do ryzykownych przedsięwzięć i wykroczeń. Zarówno dystymicy, jak i hipertymicy współczują żywo z otoczeniem, syntonia bywa jednak powierzchowna. Czy nazwa psychopatów dla tych ludzi jest uzasadniona? Jeżeli jest tutaj ptithos, to czy nie lepiej mówić o poronnych, nietypowych postaciach cyklofrenii? Jeżeli natomiast są to typy prawidłowe, z odchyleniami od przeciętności , to czy miano psychopaty coś w ogóle wyjaśnia? Popełnia się tu podobny błąd, jak gdyby siłacza-zapaśnika lub człowieka wątłej budowy ciała, ponieważ odchylają się od przeciętności, nazwano, somatopatą. III. Typ epileptoidalny Jeszcze trudniej rozeznać się w opisywanych w piśmiennictwie pod różnymi nazwami psychopatach porywczych, drażliwych, wybuchowych afektywnie chwiejnych ze względu na podobne cechy charakterologiczne epileptyków utożsamia się ich częstokroć z tzw. psychopatią epileptoidalną, typy podobne bywają uwarunkowane rozmaitymi czynnikami etiologicznymi. [patrz też: autyzm terapia, integracja sensoryczna, diagnoza autyzmu ]