Sposoby klasyfikowania typów konstytucyjnych

Pawłow za jedno z najpilniejszych zadań uważał opracowanie klinicznych sposobów klasyfikowania typów konstytucyjnych. Przestrzegał przed bezkrytycznym stosowaniem omówionego układu do człowieka. Istotnie zróżnicowanie osobowości ludzkiej jest niewymiernie zawilsze. Trudno np. u zwierzęcia mówić o psychopatii, którą mierzymy stosunkiem do środowiska społecznego, Pociąga to bowiem za sobą warunek istnienia świadomości w znaczeniu historycznospołecznym, która jest jakością czysto człowieczą. Niemniej jednak i u człowieka Pawłow rozróżniał cztery zasadnicze typy. W nich muszą się zmieścić zarówno ludzie przeciętnie zdrowi, jak i odchylenia osobowości rzędu psychopatycznego. Wskazywaliśmy powyżej, że przemianowanie typów kretschmerowskich lub jakichkolwiek innych nie rozwiązuje trudności. W dobrze opisane , typy, należycie zwarte, wlać trzeba nową treść: życiową kliniczną i neurofizjologiczną. Układ ten spełni postawione przez Pawłowa zadanie tylko pod następującymi warunkami. Z pojęć tych usunąć trzeba wszelkie ślady preformizmu i fatalizmu. Podobieństwo terminologiczne schizofrenia, w myśl uwag krytycznych Pawłowa, oznacza tylko jednakowość struktury danego typu i jego sposobu reagowania na bodźce środowiskowe, które są najistotniejszym czynnikiem kształtującym charakter i wpływającym na powstanie psychozy. Schizoidia bynajmniej nie musi prowadzić do schizofrenii, chociaż jest niewątpliwie podobieństwo fenomenologiczne w obrazie klinicznym. Podobieństwo to da się wytłumaczyć w duchu nauki Pawłowa tożsamością typu układu nerwowego, który wchodzi w grę w jednym i w drugim przypadku. b. Schizotymicy i schizoidzi; podobnie jak i wszelkie inne typy tych samych rzędów, są ludźmi zdrowymi, pierwsi w zakresie przeciętności, drudzy w obrębie normy chociaż   z odchyleniem. Nie popełni się w ten sposób błędu, który Pawłow wytknął Kretschmerowi, jakoby cała zdrowa ludzkość musiała się zmieścić     w klasach utworzonych dla chorych kliniki psychiatrycznej. [podobne: gabinet psychologiczny, gdynia psycholog, badania psychologiczne]