Kompleksy jako wyparte przeżycia ze świadomości

Za pomocą doświadczenia kojarzeniowego udaje się niekiedy wykryć tzw. kompleksy. Są to wyparte pod próg świadomości przeżycia, mocno naładowane afektywnie, których dana osoba nie chce ujawnić nawet przed sobą. Jeżeli hasło godzi przypadkiem w taki kompleks, to kojarzenie ulega zahamowaniu, tym samym czas odczynu przedłuża się nadmiernie. Można potem ustalić z większym lub mniejszym prawdopodobieństwem treść przeżyć, które spowodowały kompleks. Kompleksy takie bynajmniej nie muszą być, jak twierdził Freud, z zasady treści seksualnej. Badania te odgrywają pewną rolę w psychopatologii, pozwalając czasem ustalić pewne cechy charakterologiczne lub patologiczne treści wyobrażeń lub sądów. Kraepelin dzielił kojarzenia na trzy grupy, na kojarzenie wg pokrewieństwa pojęć, wg podobieństwa wyobrażeń i wg podobieństwa dźwiękowego. Do tych grup Jung dodał jeszcze kilka innych, z których większe znaczenie posiadają odczyny egocentryczne i perseweracje. Odczyny egocentryczne polegają na odpowiedziach, dotyczących głównie osoby samego badanego i jego spraw osobistych. Przez perseweracje rozumiemy odpowiedzi powtarzające się wielokrotnie przy rozmaitych hasłach. Dla psychologii klinicznej ma to pewne znaczenie. Gdy hasło dotknie kompleksu, osoba badana oddziaływa nie tylko opóźnieniem kojarzenia, lecz zwykle również niejednakową odpowiedzią przy pierwszym i ponownym czytaniu. Odpowiedzi w tych przypadkach wydają się niezrozumiałe, czasem osoba badana jakby umyślnie podstawiała inny wyraz w miejsce stłumionego. W okresie gdy psychoanaliza była w modzie, wiązano z eksperymentem kojarzeniowym przesadne nadzieje. Wydawało się niektórym, że posiadamy dość pewny sposób wydobywania z ludzi tajemnic, nawet na polu kryminologii. Freud zmodyfikował powyższy eksperyment, wprowadzając tzw. wolne kojarzenia. Nie ma tu haseł, osoba badana ma mówić samorzutnie wszystko, co jej przychodzi na myśl. W razie przerwy w wypowiedziach osoba badana winna dokładnie wyjaśnić, co jej w danej chwili przyszło na myśl i co przemilczała. Sposób ten stał się podstawą techniczną metody rozpoznawczoleczniczej, której Freud dał nazwę psychoanalizy. [przypisy:  psychoterapeuta warszawa, terapia manualna, psychologia pracy, psychologia pracy warszawa ]